قمار شاهزاده اصلاحات؛ «ولیعهدی» در برابر «معامله قرن» | «بن‌سلاخ» در سراشیبی سقوط
خبرگزاری رسا ـ گروه بین‌الملل: منابع رسمی عربستان از سفر دوره ای محمد بن سلمان ولیعهد این کشور به منطقه به عنوان نخستین سفر منطقه ای وی پس از ماجرای قتل جمال خاشقجی خبر دادند. بنا بر بیانیه دربار پادشاهی عربستان که خبرگزاری رسمی این کشور منتشر کرده است، محمد بن سلمان از روز پنج شنبه هفته گذشته سفر دوره ای به چند کشور عربی را آغاز کرده است. سفر دوره ای بن سلمان در حالی است که عربستان در پی کشته شدن جمال خاشقجی روزنامه نگار منتقد سعودی در کنسولگری این کشور در استانبول با بحران بین المللی چشمگیری مواجه شده است.
شاهزاده اصلاحات و مرد بلندپروازی های فرامرزی
محمد بن سلمان در حالی پسرعموی خود محمد بن نایف را از ولیعهدی کنار زد و خود به جای وی نشست که مدعی ایجاد اصلاحات گسترده در حوزه های مختلف عربستان شد. تشکیل هیأت سرگرمی در کنار اصلاح کمیته امر به معرو و نهی از منکر عربستان و سرکوب مبلغان و چهره های دینی از جمله اصلاحات فرهنگی بن سلمان محسوب می شود. اما اصلاحات اقتصادی ولیعهد سعودی به واگذاری سهام آرامکو دربورس و باج گیری از سرمایه گذاران بزرگ سعودی مانند ولید بن طلال تحت عنوان مبارزه با مفسدان اقتصادی منتهی نشد، و بلندپروازی های شاهزاده 34 ساله او را به سمت احداث شهرک بزرگ سرمایه گذاری موسوم به نئوم سوق داد که بخشی از آن در خاک مصر بناست احداث شود. به دنبال این اصلاحات و بلندپروازی های محمد بن سلمان برخی از هواداران عربستان در کشورهای عربی مانند عراق خواستار انجام اصلاحاتی شبیه به اصلاحات محمد بن سلمان شدند.
از تندروی اصلاحاتی تا انزوای سیاسی
محمد بن سلمان برای جلب حمایت آمریکا از اصلاحات فرهنگی و اقتصادی صورت گرفته به واشنگتن سفر کرد تا بلکه بتواند این اصلاحات را به نتیجه برساند و تب هجمه های صورت گرفته از سوی پسرعموهای خود را بخواباند؛ زیرا ولید بن طلال و متعب بن عبدالله پسر شاه پیشین، دو شاهزاده برجسته سعودی و پسرعموهای بن سلمان قربانی اصلاحات صورت گرفته شدند. سفر بن سلمان به واشنگتن پوچ بودن اصلاحات او را تا حدی به همه ثابت کرد.
از یک سو بن سلمان در آمریکا طی سخنانی به عنوان اولین مقام ارشد سعودی به موجودیت رژیم صهیونیستی اعتراف کرد و دفاع صهیونیست ها از سرزمین های اشغالی را حق دیرینه آنها عنوان کرد و ازسوی دیگر منعقد کردن قراردادهای کلان با شرکتهای آمریکایی این واقعیت را روشن کرد که اصلاحات اقتصادی وی در عربستان زمینه ای برای پر کردن خزانه آمریکا بود و تنها نتیجه باج گیری های او از سرمایه گذاران داخلی، فراری دادن سرمایه گذاران خارجی از عربستان به غرب بود.
همانگونه که محمد بن سلمان با به رسمیت شمردن موجودیت رژیم صهیونیستی این واقعیت را روشن کرد که اصلاحات فرهنگی او و سرکوب آزادی بیان و مبلغان در عربستان، تنها با هدف زمینه سازی برای منع هر گونه عتراض علیه عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی بود. بدین ترتیب بود که کشورهای منطقه به واقعیت مواضع محمد بن سلمان و اصلاحات وی پی بردند و طرز فکر خود را درباره اصلاحات محمد بن سلمان تغییر دادند و سعی کردند تا در مواضعشان نسبت به عربستان به عنوان «الشقیقه الکبری» تجدید نظر کنند.
به دنبال کشته شدن جمال خاشقچی منتقد عربستانی، مواضع غربی ها درباره نحوه ادامه پرونده عادی سازی روابط میان کشورهای عربی و تل آویو وارد فاز جدیدی شد. غربی ها و در راس آن آمریکا، انگلیس و فرانسه خواستار منع فروش سلاح به عربستان، وضع سیستم تحریم احتمالی و مجازات عاملان اصلی قتل جمال خاشقچی شدند. کشورهای غربی محمد بن سلمان را مورد هجمه های شدیدی قرار دادند به گونه ای که بیانیه هایی در محکوم کردن کشتن جمال خاشقچی از سوی غربی ها مانند بیانیه کشورهای گروه هفت صادر شد. هجمه های غرب به محمد بن سلمان به جایی رسید که برخی از کشورهای موضوع برکناری بن سلمان و جانشینی احمد بن عبدالعزیز عموی وی را مطرح کردند.
«کرسی تاج و تخت» در برابر «مسأله فلسطین»
پس از هجمه های گسترده غربی ها علیه محمد بن سلمان به بهانه کشته شدن خاشقچی و تهدید وی به برکناری از ولیعهدی، محمد بن سلمان دو انتخاب پیش روی خود می‌دید یا از دست دادن تخت و تاج پادشاهای و یا عادی سازی روابط میان عربستان و کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی. در واقع هجمه های گسترده غربی ها علیه محمد بن سلمان در پی کشته شدن جمال خاشقچی، طرح جدید آنها با هدف واداشتن محمد بن سلمان برای ادامه حمایت های سعودی از رژیم صهیونیستی بود، بعد از آنکه وی رسما به موجودیت این رژیم اذعان کرده بود.
بن سلمان در مصاحبه با مجله آمریکایی «آتلانتیک» در پاسخ به این پرسش که «آیا معتقد هستید که یهودی ها حق دارند دولتی را برای ملت خود حداقل در بخشی از سرزمین اجدادی شان داشته باشند» اظهار داشت: من معتقدم هر مردمی در هر جایی حق دارند در کشور امن خود زندگی کنند. من اعتقاد دارم که فلسطینی ها و اسرائیلی ها حق دارند که سرزمین خود را داشته باشند. اما ما باید توافق برای صلح داشته باشیم تا ثبات برای هر فردی تضمین شده و روابطی عادی وجود داشته باشد.
از این رو غربی ها از کانال پرونده خاشقچی از محمد بن سلمان خواستند که اذعان به موجودیت رژیم صهیونیستی را با بدست گرفتن پرونده عادی سازی روابط میان کشورهای عربی با این رژیم کامل کند. در واقع ترامپ ماجرای قتل خاشقچی را سکوی پرتابی برای عادی سازی روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی به شمار آورده است. از این رو ترامپ این ماجرا را به حمایت عربستان از تل آویو مرتبط ساخته و از مواضع ضدسعودی خود در ارتباط با پرونده خاشقچی عقب نشینی کرد و طی بیانیه ای اعلام کرد که محمد بن سلمان نقشی در کشته شدن خاشقچی ندارد.
دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا در ادامه دفاع از سعودی‌ها بر سر نقش مقام‌های عالیرتبه عربستان در قتل خاشقچی روزنامه‌نگار منتقد سعودی، مدعی شد: «متهم ردیف اول این ماجرا یعنی محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی از این دست کارها تنفر دارد.»
به دنبال عقب نشینی ترامپ از اتهام دست داشتن محمد بن سلمان در قتل خاشقچی، سفر منطقه ای ولیعهد سعودی به خبر داغ رسانه های بین المللی تبدیل شد. سفر منطقه ای محمد بن سلمان و همزمانی آن با موج جدید عادی سازی روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی بر بستر سازی عربستان به عنوان مامور اجرای پرونده عادی سازی روابط میان کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی اشاره داشته و تلاش بن سلمان برای باقی ماندن در منصب ولیعهدی را ثابت کرد. در واقع بن سلمان به دنبال این است تا در ازای باقی ماندن در قدرت و خاتمه دادن به پرونده خاشقچی از سوی آمریکا، کشورهای عربی را به عادی سازی روابط با تل آویو فرا بخواند.
انزوای بیش از پیش «پدر ارّه» با اعتراض ملت‌های اسلامی
از سویی همزمان با آغاز سفر منطقه ای محمد بن سلمان به برخی کشورهای عربی منطقه، موجی از اعتراض ها تونس، الجزایر و بحرین و مصر را فرا گرفت؛ اعتراض هایی که در آن نخبگان عربی اقدامات بن سلمان برای عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی و کشته شدن جمال خاشقچی و مثله کردن وی با ارّه از سوی آل سعود را محکوم کرده و به بن سلمان نیز لقب «ابومنشار» یعنی صاحب ارّه را بخشیدند.
در تونس جمعی از وکلای حقوقی با ارائه دادخواست به دادگاه بدوی خواستار لغو سفر بن سلمان شدند. مبارکه البراهمی نماینده پارلمان تونس نیز در این باره گفت که سفر بن سلمان به تونس در راستای تطهیر چهره وی پس از قتل خاشقچی روزنامه‌نگار منتقد سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول صورت می‌گیرد.
البراهمی در مصاحبه با شبکه المیادین افزود: هرگز نمی‌پذیریم بن سلمان این لکه ننگ را با سفر به تونس، بشوید. بن سلمان جنایتکار است و آخرین جنایت وی نیز قتل خاشقچی است. ملت تونس مخالف سفر بن سلمان به این کشور است.
عبدالباری عطوان روزنامه‌نگار و تحلیلگر سرشناس جهان عرب در رأی الیوم در همین خصوص نوشت که ولیعهد سعودی با سفر دوره‌ای به چند کشور منطقه، نه تنها نمی تواند چهره خود پس از ترور جمال خاشقچی را بهبود بخشد، بلکه موج بزرگ مخالفت نهادهای مدنی با این سفر می‌تواند او را بیشتر منزوی کند.
اما در الجزایر بیشتر الجزایری ها هم با نوعی بدبینی به این دیدار نگاه می کنند و البته دیدگاه منفی آن ها در خصوص حکام سعودی پیش از این نیز مشخص بود. چندی پیش روزنامه پرشمارگان «الخبر» الجزایر نظرسنجی ای در تارنمای خود در خصوص روایت سعودی ها از قتل خاشقچی قرار داد که 91درصد از افراد شرکت کننده در آن تاکید کردند روایت سعودی ها از این جنایت برای آن ها قانع کننده نبوده است.
احمد عظیمی رییس حزب «پیشگامان آزادی گفت: به عنوان یک شهروند الجزایری دیدار کسی که جنگ ظالمانه ای ضد کودکان یمن آغاز کرده، از رژیم صهیوینستی حمایت می کند ،قیمت نفت را در بازارهای جهانی کاهش می دهد و دستور قتل یک روزنامه نگار را می دهد، مخالفم.
در بحرین نیز جریان اسلامی «الوفاء» و جنبش «حق» سفر محمد بن سلمان به این کشور را بخشی از تلاش ها برای عادی سازی روابط رژیم آل خلیفه با رژیم صهیونیستی عنوان کردند.
الوفاء و الحق طی بیانیه یا مشترک اعلام کردند: محمد بن سلمان ولیعهد عربستان هیچگاه از سوی شهروندان بحرینی مورد استقبال قرار نخواهد گرفت و حضور وی در بحرین نامطلوب است. سفر ولیعهد عربستان به بحرین در راستای زمینیه سازی برای سفر نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیوینستی به بحرین و عادی سازی روابط میان منامه و رژیم صهیونیستی است
در ادامه این واکنش‌ها، ۱۰۰ تن از روزنامه‌نگاران مصری با صدور بیانیه‌ای به شدت به انجام این سفر اعتراض کردند و خواستار محاکمه بن سلمان در دادگاه‌های بین‌المللی شدند.
در این بیانیه آمده است که نظام سعودی، ارزش‌های انسانی به خصوص حق حیات را در ازای شهروندان خود و کارگران مصری زیر پا گذاشته است و در این کشور، قانون حکم‌فرما نیست و سیستم قضایی مورد اعتماد وجود ندارد.
این روزنامه‌نگاران در بیان علت مخالفت با سفر بن سلمان، تأکید کردند: قتل خاشقچی به شکل وحشیانه در کنسولگری عربستان در استانبول، یک جنایت آشکار است که نظام سعودی تمامی آن را بر عهده گرفته است.
در بخشی از این بیانیه آمده است: اگر رسانه‌ها و روزنامه‌‌ها در مصر تحت تسلط حکومت، احترامی به حقوق بشر و آزادی‌خواهی و اخلاقیات قائل نیستند، اما در میان روزنامه‌نگاران مصری، بسیاری هستند که صدایشان را در قبال چین اقدامات ضد بشری در عربستان و مصر بلند می‌کنند.
این روزنامه‌نگاران مصری تأکید کردند که حمایت نتانیاهو به عنوان جنایتکار جنگی در حق فلسطینیان و اعراب، از محمد بن سلمان و جنایت‌هایش، تصادفی نیست.
موضوع یمن و کشتار مردم غیر نظامی، نکته دیگری است که در این بیانیه، به آن اشاره شده و در پایان تأکید شده است: هیچ خوش‌آمدگویی در انتظار ولیعهد سعودی در مصر نیست و ما به او و میزبانانش می‌گوییم که مکان بن سلمان در دادگاه بین‌المللی و در قفس است نه در قاهره.
کاربران شبکه‌های اجتماعی در مصر از جمله کاربران توییتر نیز به سفر احتمالی ولیعهد سعودی به کشور خود واکنش نشان دادند و هشتگی تحت عنوان «سفر صاحب ارّه به مصر، مایه ننگ است»، راه انداختند.
«ابو ارّه» این روزها در رسانه‌های عربی و جهان و در بین کاربران فضای مجازی به لقبی برای ولیعهد سعودی تبدیل شده و از او تحت عنوان «ابو منشار» (صاحب ارّه) یا «ولیعهد ارّه» یا «شاهزاده اره» یاد می‌شود.
"هر کس با ما نیست، پس بر علیه ماست"
سفر منطقه ای محمد بن سلمان و اعتراضات گسترده شهروندان کشورهای عربی علیه حضور احتمالی وی در کشورشان ناشی از پیش بردن سیاست عادی سازی روابط با تل آویو از سوی آل سعود و قربانی کردن مسآله فلسطین است.
بن سلمان با سفر خود به کشورهای عربی مانند الجزایر، مصر، تونس و بحرین که صهیونیست ستیزی ملت های آنها بر کسی پوشیده نیست، می خواهد سیاست جورج بوش پسر یعنی "هر کس با ما نیست، پس بر علیه ماست" به عنوان موضع جدید ریاض درباره عادی سازی روابط میان کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی را در پیش بگیرد و رسما به این کشورها اعلام کند که عادی سازی روابط میان عربستان و متحدان عربی واقعیتی است که بزودی آشکار می شود و هر کس سیاست های خود را با این واقعیت تطبیق ندهد، از دایره حمایت های اتحادیه عرب بیرون خواهد رفت و این اتحادیه که بر روی دلارهای نفتی سعودی اداره می شود، با هر کشوری که با عادی سازی روابط با تل آویو مخالفت کند، برخورد خواهد کرد.
سفر منطقه ای محمد بن سلمان در واقع یکی از سکانس های اخیر بازی است که نتیجه آن به رسمیت شمردن رژیم صهیونیستی از سوی کشورهای عربی و قربانی شدن مسأله فلسطین است که محمد بن سلمان حاضر شده است تا فلسطین و مقدسات اسلامی آن را به عنوان پیشکش برای باقی ماندن در ولیعهدی به ترامپ تقدیم کند.